Van man tot vrouw tot….

Borsten of geen borsten, testosteron of oestrogeen. Een vrouwenlichaam is niet hetzelfde als een mannenlichaam, en het vrouwenbrein is niet hetzelfde als het mannenbrein. Veel van het wetenschappelijk onderzoek is gebaseerd op het mannelijk geslacht maar hoe zit het met vrouwen, of wat als jij je een ander gender voelt? De Alliantie Gender en GGZ heeft hier onderzoek naar gedaan, en organisaties onderzoeken de EPD mogelijkheden.

Men kan verschillen in de manier waarop ze een psychische aandoening ontwikkelen; de manier waarop ze er hulp voor zoeken en bepaalde psychische aandoeningen kunnen zich bij een geslacht anders manifesteren dan bij het ander. Bij de normering wordt er met een reden gecorrigeerd voor sekse. Als diagnostici besluiten anders te corrigeren voor geslacht op basis van gender, wat zegt deze score dan? En wanneer mag je hiervan afwijken? Als iemand al langere tijd van mening is geen man/vrouw te zijn, of als men de transitie naar een ander gender heeft gemaakt? Een negatief klimaat voor seksuele- en gender-minderheden beperkt de mogelijkheden zichzelf te kunnen zijn. Dit kan dan weer leiden tot uitsluiting, ongelijkheid en allerlei psychologische problemen (Van Beusekom en Kuyper, 2018).

Samenwerkingen

Eerder dit jaar is Alliantie Gender en GGZ ontstaan om deze verschillen aan te pakken. De alliantie pleit voor meer gendersensitief wetenschappelijk onderzoek en onderwijs door nauwe samenwerking tussen alle betrokken instanties. MIND Landelijk Platform Psychische Gezondheid heeft in samenwerking met belangenorganisatie WOMEN Inc. onderzoek gedaan naar de rol van genderverschillen in de geestelijke gezondheidszorg (MIND & WOMAN Inc., 2021). Zie hieronder een aantal interessante cijfers uit het rapport.

Interessante cijfers uit het onderzoek

44% van de ondervraagden heeft meerdere diagnoses gehad. Zo blijkt dat bijvoorbeeld autisme bij vrouwen vaak wordt gediagnosticeerd als een borderline persoonlijkheidsstoornisstoornis. En dat het bij mannen langer duurt voor er aan seksueel misbruik wordt gedacht, omdat dit eerder bij vrouwen wordt verwacht.

1/3 heeft voorkeur voor een behandelaar van eigen sekse of gender. Met name vrouwen geven deze voorkeur, zeker als er sprake is van negatieve ervaringen met mannen. Ook zijn er mensen die hun gender niet openlijk durven te bespreken met de hulpverlener, zoals transpersonen, omdat ze bang zijn voor een negatieve reactie. Mannen zeggen behoefte te hebben aan meer mannelijke hulpverleners in de ggz.

56% heeft zorg gemeden of is met de behandeling gestopt. Dit kan zijn vanwege schaamte voor hun gender of stereotype zoals ‘echte mannen hebben geen hulp nodig’ en ‘vrouwen zijn gewoon emotioneler’. Merendeels zijn dit mensen die zich niet (alleen) als man of vrouw identificeren.

Deze verkenning laat zien dat sekse- en genderverschillen een belangrijke rol spelen in de geestelijke gezondheidszorg. De beste oplossing voor nu is om pas af te wijken van normgroep als dit wetenschappelijk onderbouwd is of als er genderneutrale normgroepen zijn. Meer onderzoek is noodzakelijk naar de invloed van biologische, psychosociale en maatschappelijke factoren van sekse en gender, niet alleen voor het juist diagnosticeren en behandelen van de cliënt maar ook voor gelijke behandeling in de samenleving.

Bronnen

Beusekom, G. van en L. Kuyper (2018). LHBT-monitor 2018. De leefsituatie van lesbische, homoseksuele, biseksuele en transgender personen in Nederland. Den Haag: Sociaal en Cultureel Planbureau.

MIND & WOMAN Inc. (3 februari 2021). Rapportage Gender en GGZ; Verkenning sekse- en gender verschillen in de geestelijke gezondheid. Online congres Gender en GGZ.

Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie (NVvP) (z.d.). Nieuwe Alliantie Gender en GGZ gelanceerd. Geraadpleegd op 27 oktober 2022 van https://www.nvvp.net/website/nieuws/2021/nieuwe-alliantie-gender-ggz-gelanceerd